Busch uścisnął nam dłonie, zapuścił silnik swojej malutkiej łodzi i odpłynął do siedziby zarządu portu. Następnego dnia przyszła do nas tylko jedna zmiana robotników i to samych starych dziadków. Ledwie się ruszali. A obok na sąsiednim okręcie załadunek szedł pełną parą. Z tyłu za naszą rufą stał estoński parowiec *Ausma*, na którego opuszczano już ostatnie partie ładunku, i przed chwilą sam widziałem, jak marynarze zamykają ładownie. A więc jeszcze dzisiaj statek ten wyjdzie ze Szczecina.

Poszedłem do naszego magazynu, gdzie w żółwim tempie wyciągali kolejne tłumoki z bawełną belgijscy więźniowie. Jeden z nich ze strachem obejrzał się i cicho po francusku poprosił:

- Monsieur, prosimy pana o papierosy, jeśli można.

Wsunąłem mu rozpoczętą paczkę *białomorów*.

- Dziękuję, monsieur. Nie daj Bóg, żebyście trafili w podobne położenie. - I już całkiem szeptem dodał: - Wszystko, co dzieje się w tym porcie - jest przeciwko Rosji.

Z niezadowoleniem machnąłem ręką, myśląc: *Byt określa świadomość. Tym biedakom marzy się, żeby tak właśnie było*.

Ten, widząc mój uśmiech niedowierzania i lekceważący gest, szybko dodał:

- Mój Boże! Proszę mi wierzyć, monsieur. Pracujemy przy tych transportach nie od wczoraj, coś niecoś słyszeliśmy i widzieli. Wojna z Sowietami to kwestia dni.

- Bzdury wygadujecie, dziadku...

Zbliżał się niemiecki ochroniarz, pilnujący więźniów. Belgijczyk szybko schował się za ścianą następnych beli z tekstyliami. Wermachtowiec podejrzliwie na mnie spojrzał i poszedł dalej. Po tej naszej rozmowie pozostał w moim sercu przykry osad.

Wieczorem estońska *Ausma* wciąż jeszcze stała. Dlaczego? Poszedłem na ich pokład. W messie zebrała się załoga i stary kapitan. Zaproszono mnie, bym usiadł razem z nimi. Zapytałem:

- Zaraz odpływacie?

Siwy dowódca pokręcił głową.

- Nie. Nie możemy. Byłem w kapitanacie portu, i tam powiedziano, że wyjście z portu jest zamknięte na czas nieokreślony. Anglicy zrzucili miny na farwater. Co za pech... A nam tu śpieszno do domu... - westchnął staruszek.

Wszyscy twarze mieli ponure. Pożegnałem się więc z nimi, i nikt mnie nie zatrzymywał.