- I ty, przyjacielu, będziesz widział, i wszyscy zobaczą, a dusza zmarłego uraduje się. A może TAM i dla ciebie co wybłaga! Nawet się tego nie spodziewasz - a tu szczęście bóg tobie ześle!

Bardzo możliwe, że w ocenie zalet nieboszczyka Pawła Władimiricza w sposób niejasny miało swój udział również zwykłe porównanie - Judaszka w całej okolicy nie lubiano. Nie dlatego, że nie można było go uniknąć czy wyminąć, ale tak strasznie lubił głupstwa, tak naprzykrzał się ludziom i ich czepiał. Nawet ziemię w arendę rzadko kto decydował się brać u niego, bo chociaż ten, co prawda, ci może jakiś kawałek i wydzierżawi, to za każdy dodatkowo zaorany centymetr, za każdą minutę spóźnienia w spłacie należności natychmiast po sądach zacznie włóczyć. Wielu swoim sąsiadom z Gołowliowa w ten sposób zszargał opinię, samemu nic nie wskórawszy (pieniactwo jego wszędzie tak znano, że sędziowie często, nie czytając, jego pozwy uchylali), wielu też jednak zrujnował procesami i odciąganiem od pilnych robót w polu i obejściu. *Nie kupuj posiadłości, kupuj sąsiada* - głosi przysłowie - wszyscy zaś dobrze wiedzieli, jaki to z Krwiopijcy sąsiad. Co z tego, że sędzia uzna ciebie za niewinnego, skoro ten samymi swymi żądaniami i szatańskim nękaniem ciebie zamęczy. A że złość - a nawet nie tyle złość, co moralne skostnienie, pokryte fałszem - zawsze napełnia nas jakimś zabobonnym lękiem, to nowi *sąsiedzi* (Judaszek bardzo przyjemnie nazywa ich *najmilszymi sąsiadami*) bojaźliwie kłaniali się w pas, przechodząc obok Gołowliowa, który cały w czarnej żałobie stał właśnie przy zwłokach brata ze złożonymi do modlitwy dłońmi i wzniesionym do nieba okiem.

Dopóki nieboszczyk leżał w domu, wszyscy chodzili na paluszkach, zaglądali do jadalni (tam właśnie na stole ustawiono trumnę), kiwali smętnie głowami i mówili półgłosem. Judaszek grał ledwie żywego, powłóczył nogami w korytarzu, zachodził do *umiłowanego zmarłego*, rozczulał się, poprawiał na trumnie przybranie i poszeptywał z komisarzem policji, który sporządzał stosowne opisy i przystawiał swoje pieczęci. Pietieńka i Wołodieńka krzątali się nieopodal, stawiali i zapalali kolejne świece, podawali kadzidło itp. Aniusia i Liubusia płakały i przez łzy cienkimi głosami wspierały chór diaczków w ich żałobnych pieniach. Kobiety z czeladnej, całe w czarnych kalikotowych sukniach, ucierały fartuchem zaczerwienione od płaczu nosy.

Kiedy tylko nastąpiła śmierć Pawła, matka poszła do swego pokoju i zamknęła drzwi na klucz. Nie do łez jej teraz było, wiedziała bowiem, że natychmiast musi podjąć jakieś stanowcze kroki. Pozostawać dłużej w Dubrowinie ani myślała... *za nic w świecie!* - a zatem czekało tylko jedno: wyjechać z panienkami do Pogoriełki, do mająteczku sierot, tego samego, który niegdyś stanowił *ogryzek*, wyrzucony niegodnej córce, Annie Władimirownej. Podjąwszy takie postanowienie, starsza pani poczuła ulgę, jakby Judaszek raptem i na zawsze utracił nad nią wszelką władzę. Spokojnie przeliczyła 5-procentowe papiery (kapitał, okazało się, wynosił w sumie: swój - 15 tysięcy i tyleż samo - sierocy, przez nią przez lata zaoszczędzony) i równie spokojnie podsumowała, ile trzeba teraz z tego wydać na doprowadzenie do porządku opuszczonej sadyby w Pogoriełce. Po czym niezwłocznie posłała po tamtejszego zarządcę, wydała mu polecenia co do najmu cieśli a także wozaków z Dubrowina dla przeprowadzki jej oraz wnuczek rzeczy. Kazała przygotować powóz (w powozowni Pawła stał też jej  w ł a s ny, i miała na to  p a p i e r y, że jest jego właścicielką) - i zaczęła się pakować. Do Judaszka nie czuła ni nienawiści, ni sympatii: czuła tylko wstręt do jakiegokolwiek z nim kontaktu. Przez te trzy dni przed pogrzebem nawet jadła teraz niechętnie i mało, bo musiała odtąd jeść nie z Pawła, a z Pijawki miski. Kilka razy jedyny już syn pukał do jej pokoju, żeby pogwarzyć z miłym przyjacielem mamunią (doskonale rozumiał jej przygotowania do odjazdu, lecz udawał, że nic o niczym nie wie), jednak matka nie wpuszczała go.

- Idź sobie, kochanku, idź! - mówiła przez drzwi. - Nie mam czasu.

Po trzech dniach wszystko było gotowe do przeprowadzki. Wystali się na mszy żałobnej, odśpiewali pieśni, i Pawła Władimirycza pochowano. Wszystko odbyło się dokładnie tak, jak to sobie Arina Pietrowna wyobrażała tego dnia, kiedy Krwiopijca przyjechał z synami do Dubrowina. Dokładnie w ten sam sposób krzyknął: *Żegnaj, bracie!* kiedy spuszczano trumnę do grobu, i tak samo w ślad za tym zwrócił się do stojącej za nim Ulituszki i śpiesznie powiedział:

- Kutię! nie zapomnijcie wziąć kutię! i w jadalni na czyściutkim obrusiku postawcie... toż w domu też braciszka musimy wspomnieć!