A CO TY, BĘCWALE, WIESZ O HISTORII?

Przeczytałem kolejną książkę historyczną i tym razem w następstwie lektury byłem mocno poirytowany. A potem przemyślałem rzecz całą i irytacja mi przeszła. Bo my, mieszkańcy tutaj, czytając o historii II wojny światowej oczekujemy, że to nasze cierpienia, doświadczenia będą w centrum uwagi, podczas gdy to tak naprawdę marginalia historyczne są. Co więcej, tak naprawdę, gdy wgłębiamy się w historie, to wszystkie detale są marginalne.

„Sukces jest jak pierdnięcie – tylko własny ładnie pachnie” , napisał Kurt Vonnegut Jr.  i to odnosi się dokładnie do patrzenia wstecz, na historię. Zawsze ja i moje jest w centrum naszego zainteresowania, a zatem oczekujemy, że inni patrząc na nas dostrzegą to wszystko, co my  pamiętamy, a nawet to, co my pomijamy milczeniem.  Ale patrząc na historię II wojny światowej, to co o niej wiemy? To, co jest dla nas ważne, z naszego punktu widzenia, z naszej perspektywy.  A reszta? By uzyskać jakiś ogólny ogląd na ten czas? Chromolić to! Tego doświadczyłem.

Evan Mawdsley „ II wojna światowa. Nowe ujęcie” naprawdę to świeże spojrzenie. Tyle samo uwagi skupionej na Azji i na Europie. Wojna zaczyna się w 1937 roku w Chinach. Błędy i tendencje, punkty ciężkości , i o co chodzi stronom. Autor, wykładowca historii na Uniwersytecie w Glasgow, dość sporo miejsca poświęca Powstaniu Warszawskiemu, ale nie wspomina o powstaniu w getcie – taka ciekawostka. O Azji dowiadujemy się sporo, czyli jak Japończycy to widzieli i wprowadzali w życie.

Tak, ale to półprawdy, półfakty. I jest ich tu wiele. A półprawda prawdą nie jest. Wałkuje się nas historią II wojny światowej, ale o wielu jej aspektach nie wspomina się wcale. Pan wykładowca, mimo że o Azji pisze wiele, też pewne historie pomija – może zataja? – bo  popsułoby mu to narrację?

Ja czytam książki historyczne i oczekuję od ich treści holistycznego spojrzenia na temat, a dostaję najczęściej skupione spojrzenie.  L. Moczulski jest tu wyjątkiem.  To już wiem, o tym czytałem, ale o marginaliach jeszcze bym się czegoś dowiedział i dupa, nic z tego. Jest kilka tematów, w których natrafiam na ścianę.

Bo co ty, bęcwale, wiesz o historii?

O II wojnie światowej?

Są historie, które sam chciałbym poznać. Nikt znany o nich nie mówi, one nie funkcjonują w tym dyskursie. Szczegóły, detale, chronologie – spróbuj je znaleźć.

Jest rok 1940. Wiem, że w świetle nowelizacji ustawy o IPN mogę podlegać penalizacji, ale pytam. „Żagiew” – „Żegota” to dopiero rok 1942 – a tu powstaje żydowska organizacja współpracująca, a to niepokojąca tendencja. Żydzi najpierw idą na współpracę, a Polacy oddolnie starają się ich ratować.

Jest rok 1940. Syjam atakuje francuskie posiadłości, jest sojusznikiem Japonii, przegrywa, są bitwy morskie i lądowe (Mawdsley nawet słowem  o tej wojnie  nie wspomina – bo ona zresztą jakoś tak przy okazji wynikła, ale czy Syjam by zaatakował, gdyby Francja nie dostała w dupę od Niemiec?).

Gdzie w tym europejskim zamęcie jest Bułgaria? A Turcja? W jej siłach lotniczych latały P 24, na które nie stać było sił lotniczych II Rzeczypospolitej.

A co wiemy o drodze De Gaulle do władzy? O walce o kolonie?  O desancie na Madagaskar? Ile z tego było francuskiego działania, decydowania, a ile brytyjskiego?

Co wiemy o sojusznikach III Rzeszy w Ameryce, dostarczających jej surowców , a potem wypowiadających jej wojnę? Oni nawet na tą wojnę wysłali żołnierzy – słyszał to ktoś? Że taka Argentyna to jednak wolała z Niemcami i długo się z nimi kolegowała, ale naciski, presje, więc w 1943 wypowiedziała im wojnę, ale cały czas ich lubiła. Nie bez powodu to było miejsce docelowe ucieczek z Europy dla nazistów.

A Finlandia? Pokonana i upokorzona w 1940. A kiedy Niemcy napadają na ZSRR 22.06.1941, sowieci rozpoczynają napaść na Finlandię 25. 06.

Są fakty. Można je pominąć

I wreszcie wracając do naszych brudów. Generał Maczek i tak dalej, czyli Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Gen. Anders. To wiemy, to znamy, martyrologia, szlak bitewny, ale zgrupowania piechoty w liczbie dwóch utworzone za zgodą De Gaulle a podlegające PKWN, a nie rządowi londyńskiemu – oczywiście wiesz o tym, tak?

A to co robiła Brygada Świętokrzyska NSZ, gdy już alianci ją łyknęli? Wyłapywanie  tych  rosyjskojęzycznych , terroryzowanie przed wysyłką do ojczyzny wszystkich ludzi pracy.

Jest tyle wątków w naszej, i nie tylko, historii, a ja oczy i serce mam szeroko otwarte.

Widziałem węgierskie czołgi  z II wojny światowej. Bułgarów bym zobaczył chętnie. Bo oni na wschód nie poszli, ale Grecję ponoć okupowali.

Tyle historii. Ale peryferie historii są na jej peryferiach, a więc są mało istotne. A dla mnie te duperelki są najciekawsze,