Przejdź do komentarzyPejzaże poezją malowasne
Tekst 9 z 20 ze zbioru: Wycinki z odkurzonych zszywek
Autor
Gatunekpublicystyka i reportaż
Formaartykuł / esej
Data dodania2016-12-14
Poprawność językowa
Poziom literacki
Wyświetleń3648

Pejzaże poezją malowane


Kiedy w 1994 roku sięgałem po pierwszy tom wierszy Jana Stanisława Smalewskiego „Opowiem ci o miłości”, byłem niezwykle ciekaw tej poezji. Wówczas miałem już za sobą lekturę jego (także pierwszej) książki prozatorskiej „Opowiedział mi Maks”, a nieco wcześniej podziwiałem dzieła malarskie tegoż autora. Pozwoliło mi to, przynajmniej powierzchownie, poznać niezwykle bogatą i wrażliwą osobowość autora, możliwości kreacyjne oraz duży potencjał twórczy. I to powodowało, że moja ciekawość jego twórczości poetyckiej sięgała niemal zenitu.

Już pierwszy kontakt z jego wierszami spowodował, że poczułem się, jakbym stał u wrót krainy poezji, a wraz z kolejnymi utworami wkraczał w jej dalsze rewiry oraz na coraz wyższe poziomy. I właśnie wtedy skonstatowałem, że mój imiennik oraz rówieśnik (tak, tak, rówieśnik co do dnia), a więc mężczyzna w średnim wieku, jest w pełni dojrzałym poetą.

Ówczesne odczucia oraz doznania potwierdziły się podczas czytania jego kolejnych pięciu książek poetyckich; każdorazowo były to swoiste uczty intelektualne, estetyczne i emocjonalne. Dlatego z ogromną satysfakcją przyjąłem propozycję zapoznania się z wersją elektroniczną przygotowywanego do druku kolejnego, czyli siódmego już tomu poezji tego twórcy.

Niniejsza publikacja zawiera około dziewięćdziesięciu wierszy i jest formalnie podzielona na dwie części, ale podział ten nie jest uwarunkowany żadnymi kryteriami merytorycznymi oraz estetycznymi, a jedynie uwzględnia czas, w jakim powstawały utwory. W części pierwszej pomieszczone są wiersze powstałe w latach 2010-2016, natomiast w drugiej znalazły się utwory z lat wcześniejszych i dlatego autor nadał im tytuł „Wiersze ze starej szuflady”.

Przewodnim motywem wszystkich utworów poetyckich Smalewskiego, które znalazły się w tomie „Zarastanie pamięci”, podobnie zresztą jak we wcześniejszych tomach, jest miłość we wszystkich jej postaciach, a więc miłość do rodziców, do żony i dzieci, ale także do swej małej ojczyzny, czyli do rodzinnej wsi oraz jej bliższego i dalszego otoczenia, również miłość do ojczystego kraju. Tej miłości, choć ma ona różne odsłony i wymiary, zawsze towarzyszy tęsknota za latami dzieciństwa, za okresem dojrzewania i wchodzenia w dorosłość, ale także za tym, co zdarzyło się w niedawnej przeszłości, a co jednak nieuchronnie przemija, czasami odchodzi w niebyt, ale nigdy w niepamięć. I wydaje mi się, że autor świadomie i prowokacyjnie tak sformułował tytuł książki, by pozostawał on w ewidentnej sprzeczności z jej treścią i przesłaniem, by był swoistym memento. Bowiem ta pamięć w jego poezji nigdy nie zarasta, lecz trwa nieustannie, podobnie jak nie zarastają ścieżki do rodzinnego domu, mimo że niektórych bliskich mu osób tam już nie ma. Owa miłość, przemijanie oraz tęsknota nigdy nie są przerysowane, nie przyjmują patetycznej i wyniosłej postaci. Zawsze są subtelne, a jednocześnie wyraziste i silne, wyważone, ale zawsze jednoznaczne i precyzyjne, a tym samym wszechogarniające oraz uniwersalne.

Wszystkie zjawiska, emocje oraz wydarzenia autor opisuje niezwykle barwnie, wiarygodnie i przekonująco, że czujemy się tak, jakbyśmy byli ich rzeczywistymi uczestnikami. Widzimy tę niesamowitą feerię barw wiosennych kwiatów i jesiennych krajobrazów, czujemy zapach maciejki, macierzanki, leśnej konwalii oraz pieczonego chleba, razem z autorem przeżywamy jego silne i głębokie emocje. To niebywała umiejętność, dlatego z pełną odpowiedzialnością za swoje słowa odważę się skonstatować, że Jan Stanisław Smalewski posiadł niebywałą umiejętność malowania słowami pięknych i barwnych pejzaży poetyckich. I choć są to obrazy tak wielobarwne, to nie ma nich nawet odrobiny barokowego przepychu, nie ma w nich także wiwisekcji, a to uprawnia mnie do stwierdzenia, że jest on dojrzałym oraz spełnionym poetą.

Podkreślić również należy, że autor z ogromną atencją i szacunkiem odnosi się do swoich potencjalnych czytelników. Nie narzuca im swojego sposobu postrzegania i odbierania społecznej i przyrodniczej rzeczywistości, nie dookreśla kreowanych poetyckich obrazów, pozostawiając tę możliwość czytelnikom jego poezji. I chociażby dlatego należy przeczytać oraz przeżyć te wiersze, by dopełnić jego cudowne poetyckie obrazy.

Na zakończenia chcę zwrócić uwagę na warsztat poetycki Jana Stanisława Smalewskiego. W książce tej spotkamy tradycyjne, klasyczne, niemal młodopolskie wiersze rymowane i rytmiczne, ale również wiersze białe, a także utwory znajdujące się w przestrzeni między tymi kategoriami, w których niby przypadkowo, a w rzeczywistości w pełni świadomie pojawiają się pojedynczo delikatne i subtelne rymy. A te walory dopełniane są niezwykle trafnymi i świeżymi metaforami oraz dopracowanymi do perfekcji przerzutniami, dzięki czemu autor osiąga pełną maestrię poetycką.


  Spis treści zbioru
Komentarze (11)
oceny: poprawność językowa / poziom literacki
avatar
To nie jest wycinek z odkurzonych zszywek, a projekt wstępu do książki poetyckiej Jana Stanisława Smalewskiego, która prawdopodobnie ukaże się na początku przyszłego roku.
Przyjmę krytyczne uwagi, o ile poprawią one jego jakość. I o takie proszę.
avatar
Trochę jak z opowieści Zina,który rysował pejzaże opisując je jednocześnie,nie znam akurat autora poezji,ale obrazy można sobie trochę wyobrazić.Natomiast słowo-pomieszczone,zamieniłabym-zmieszczone.Dostrzegłam błąd-na zakończenie/a,dlatego zwracam uwagę.
No i jednak cieszy mnie,że niektórzy nie zwracają uwagi na to,ze czytelnik będzie zapewne z tzw.wyższej półki,a tych coraz mniej,bo nigdy nei należy pozbywać się jakości,raz wyzbyta,może się nigdy nie pojawić.A to byłby chichot losu.
avatar
Anettulo, bardzo dziękuję za komentarz, a szczególnie za wskazanie literówki.
avatar
Nie ma za co,a tak swoja drogą, to dziwi mnie fakt, że nikt nie komentuje Twojego tekstu janko.:)Boją się czy co?
avatar
Janko, to jest wstęp, który każdy pisarz/poeta chciałby mieć w swojej nowej książce.

Jedyna moja, bardziej refleksja niż uwaga, to:
*sięgała niemal zenitu - dla mnie zbyt napuszone emocjonalnie. Może "spotęgowała się", "wzmogła się", "została pobudzona", "oczekiwałem z niecierpliwością"?
avatar
Tekst niewątpliwie wzbudza w czytelniku chęć przeczytania poetyckiego tomu, do którego ma stanowić wstęp. Skoro mam ochotę zapoznać się z wierszami autora, to chyba doskonale spełnia swoją rolę. Trudno byłoby tu sugerować jakieś zmiany, bo pod względem językowym (w tym także stylistycznym) nic się zarzucić tekstowi nie da. Jeśli już coś, to można by pomyśleć, czy nie zmienić "swej" na "swojej" w piątym akapicie, bo niektórzy czepiają się, że to archaizm (chociaż mnie jakoś specjalnie ta forma nie przeszkadza, jeśli nie jest nadużywana). W każdym razie moim zdaniem wstęp jest bardzo dobry i jeśli zdarzyłoby mi się kiedyś coś wydawać, też bym taki chciał mieć. ;)
avatar
Bardzo dziękuję za uwagi. Wszystkie, o ile uznam je za zasadne, uwzględnię. Z przykrością o tym, piszę, ale w chwili obecnej nie mogę skonsultować treści wstępu z autorem tomiku, gdyż właśnie wczoraj przechodził poważną operacje i dopiero za kilka dni będę mógł z nim to skonsultować. Dziękuję i pozdrawiam.
avatar
Dopiero teraz dostrzegłem, że w tytule prawem kaduka niepotrzebnie wcisnęło się "s".
avatar
Wzorcowy przykład bardzo rzetelnej, kompetentnej warsztatowo pracy krytycznoliterackiej.

Tak trzymać!
avatar
Pani Emilio, bardzo dziękuję za ocenę. Był czas, że rzeczywiście zajmowałem się krytyką literacką. Pisałem wstępy, posłowia i recenzje wielu książek, ale zawsze osób mi znanych. W tym m.in. Smalewskiego. Recenzje te na ogół publikowałem w bydgoskim "Akancie", ale nie tylko. Kilka takich recenzji zamieściłem na publixo. W przypadku jednego z autorów, który formalnie nadal znajduje się na publixo, robiłem wstępną korektę wszystkich jego chyba dwudziestu książek, pisałem wstępy, posłowia oraz recenzje, a jego pierwszą książkę poetycką redagowałem oraz oparzyłem ilustracjami.
avatar
W ogóle nie znam tej, jak się okazuje, interesującej, malarskiej i poetyckiej, twórczości. Zapytam o to w bibliotece.
© 2010-2016 by Creative Media
×