Gra i kibicowanie wczoraj i dziś

Zbliżające się finały piłkarskich Mistrzostw Świata Espana-82 wywołać mogą u wielu kibiców refleksję: - Czy odbędą się one bez zbędnych incydentów niemających nic wspólnego z kibicowaniem i grą? Czy gorąca krew widowni i ambicje zawodników nie zepsują piękna najbardziej popularnej dyscypliny sportu? Obawy takie nie są nieuzasadnione. Wystarczy choćby wspomnieć eliminacyjny mecz rozgrywany przez naszą reprezentację z piłkarzami Malty w La Valetta.

A jak w dalekiej przeszłości wyglądały gra i kibicowanie? Czy wrzaski i wycia na piłkarskich stadionach  są zgodne z tradycją?

Antropologowie stwierdzają, że piłka nożna należała do gier hałasliwych, slużących do wypędzania złych duchów.  Pierwszymi ludźmi, którzy wrzeszcząc i rycząc, gonili za piłką, by wystraszyć demony i utrzymać słońce na nieboskłonie, byli Hunowie. W starożytnych Chinach na dwa tysiące lat przed naszą erą, za rządów cesarza Huang-li, drużyna pokonana dostawała od kibiców tęgie lanie. Odmiennie rzecz miała się w Sparcie znanej z surowości obyczajów. Zespoły naruszające reguły gry podczas prawdziwych bitew piłkarskich prowadzonych między poszczególnymi dzielnicami poddawane były publicznej chłoście.

Makabryczne pomysły mieli Aztekowie. Do dzisiaj na starożytnym bnoisku w Chichen Itza (Meksyk) istnieje płaskorzeźba przedstawiająca ścięcie głowy kapitanowi pokonanej druzyny, by podarować ją mężowi-bóstwu Qutzalcoatlowi.

Szczyt brutalnej gry osiągnęli Wikkingowie. Podczas zwycięskich wypraw na wybrzeża Anglii grali w futbol odciętymi głowami zwyciężonych.

We wczesnym średniowieczu pojawia się nowa jakościowo gra - piłkarstwo masowe. W Anglii walczyły ze sobą nawet całe wioski. W grze tej dozwolone były wszystkie chwyty, a uczestniczyć mógł w niej każdy. Grali więc razem starzy i młodzi, kobiety i dzieci. Połamane ręce i nogi oraz kręgosłupy, przetrącone nosy były zjawiskiem normalnym.

Pierwszym poważniejszym przedsięwzięciem mającym na celu ustalenie reguł gry była narada w Freemasons Tavern w Cambridge, odbywająca się 26 października 1863 roku. Uznano wówczas, że należy zabronić brutalności w grze, argumentując to stanowisko twierdzeniem, że gracze po meczu powinni cali i zdrowi przystępować do pracy. Tak, tak, wówczas piłkarze pracowali zawodowo! Brutalna przemoc w grze była odtąd karana.  W 1870 roku ustalono liczbę graczy na jedenastu. Nieco później zabroniono gry rękami, wprowadzono nagolenniki oraz zastosowano gwizdek.

Ustalenie reguł gry spowoduje w krótkim czasie przeniesienie się brutalności z boiska na trybuny, reklamę i geszefciarskie praktyki stowarzyszeń sportowych. A stąd był już tylko jeden krok do piłkarstwa zawodowego. Pierwszymi piłkarzami, którzy popisywali się swą sztuką za pieniądze, byli Szkoci John Love i Fergus Scotler.

A jak będzie wyglądać gra i kibicowanie podczas finałów Espana-82? Bardzo trudno to przewidzieć. Jedno jest jednak pewne. Zwyczaje Hunów, Azteków i Wikkingów należą już chyba do bezpowrotnej przeszłości.

23.03.1982 r. (data publikaji w prasie).